Δημοκρατικός Στρατός Σάμου (ΔΣΣ)

1. Είδος οντότητας Οργανισμός
2. Ίδρυση - Δημιουργία Ιούνιος 1947
3. Διάλυση - Παύση Ιούλιος 1949
4. Περιοχή δράσης Σάμος (Νησί)
5. Κατηγορία οργανισμού Στρατιωτικές δυνάμεις, Ελληνικές
6. Πολιτική υποστήριξη (Περίοδος εμφυλίου) Ένοπλα σώματα και μονάδες Αριστεράς
7. Τμήμα
   1. Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας (ΔΣΕ)
8. Μέλος
   1. Μητσός, Μιχάλης (1915-2008)
   2. Βαλσάμος, Σταμάτης (1930-)
   3. Βασιλείου, Θεόδωρος (1916-)
   4. Μαρίνης, Κώστας (1920-)
   5. Σίμος, Νίκος Γ.
   6. Χριστάκος, Νίκος Κ.
   7. Κατσούφρος, Κώστας (1917-2002)
   8. Χριστινίδη–Χριστοδούλου, Έπη
   9. Διακογιάννης, Μανώλης
9. Member
   1. Ζαφείρης, Γιάννης Α. (1912-2000)
   2. Χατζηγεωργίου, Σταύρος [Γαλάνης] (1904-1993)
   3. Σαλλάς, Γιάννης (1909-1949)
   4. Μαλαγάρης, Γιάννης (1908-1949)
10. Πληροφοριακά στοιχεία

    1. Ο Δημοκρατικός Στρατός Σάμου δημιουργήθηκε το καλοκαίρι του 1947, μετά την άφιξη στη Σάμο του στελέχους του ΚΚΕ Γιάννη Σάλα. Είχε προηγηθεί, από το 1945, η δημιουργία ομάδων αυτοάμυνας από στελέχη της Αριστεράς που διώκονταν από τις κυβερνητικές δυνάμεις και παραστρατιωτικές ομάδες του νησιού. Ως η επίσημη έναρξη του εμφυλίου στο νησί θεωρείται η 25^η Μαρτίου του 1947, όταν ο νομάρχης Χρίστος Κούσουλας, ο οποίος οργάνωσε ένα παραστρατιωτικό σώμα 1.500 ενόπλων για να κυνηγήσει τους κομμουνιστές, κήρυξε τον πόλεμο ενάντια στους «σλάβους» της Σάμου.

       Ο ΔΣΣ στελεχώθηκε κυρίως από στελέχη της Αριστεράς με εμπειρία στον ένοπλο αγώνα, καθώς μεγάλο μέρος από αυτούς είχε συμμετάσχει στον ΕΛΑΣ και στον Ελληνικό Στρατό της Μέσης Ανατολής. Στρατιωτικός Διοικητής του ΔΣΣ ήταν ο πρώην ταγματάρχης του Εθνικού Στρατού και απότακτος, λόγω του κινήματος του 1935, Γιάννης Μαλαγάρης, με πολιτικό επίτροπο τον Γ. Σαλάς.

       Γρήγορα ο εμφύλιος πόλεμος στο νησί πήρε μεγάλες διαστάσεις. Ως βάσεις του ΔΣΣ υπήρξαν τα όρη Κέρκης και Καρβούνης. Ήδη από το καλοκαίρι του 1947 οι κυβερνητικές δυνάμεις προσπάθησαν, με εκκαθαριστικές επιχειρήσεις, να διαλύσουν τον ΔΣΣ χωρίς όμως επιτυχία. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την αριθμητική ανάπτυξη του ΔΣΣ (υπολογίζεται ότι οι δυνάμεις ανέρχονταν σε 200 μάχιμους), τον έλεγχο μεγάλου τμήματος του νησιού από τους αντάρτες, την ταυτόχρονη υποστήριξη μεγάλου μέρους των κατοίκων της περιοχής, καθώς και επιτυχημένες επιθέσεις στις βάσεις των κυβερνητικών δυνάμεων σε πόλεις και κωμοπόλεις του νησιού. Οι νέες εκκαθαριστικές επιχειρήσεις, των ενισχυμένων εθνικών δυνάμεων, που πραγματοποιήθηκαν το 1948 δεν έφεραν κανένα αποτέλεσμα. Τον Μάρτη του 1949 οι επιχειρήσεις επαναλήφτηκαν, με την συμμετοχή τριών Ειδικών Ταγμάτων Αξιωματικών (ΕΤΑΞ) που στελεχώνονταν από πρώην ΕΛΑΣίτες που είχαν «αναμορθωθεί» στο στρατόπεδο της Μακρόνησου. Παράλληλα, οι κυβερνητικές δυνάμεις προέβησαν σε μια σειρά μέτρων που αποδυνάμωναν τον ΔΣΣ, όπως η εκκένωση των περιοχών που ελέγχονταν από τους Αντάρτες και η αποστολή δύο περίπου χιλιάδων υποστηρικτών της Αριστεράς και συγγενών των μαχητών του ΔΣΣ στις φυλακές και στη Μακρόνησο. Έτσι, γρήγορα η κατάσταση έγινε απελπιστική για τον ΔΣΣ, που συνεχώς έχανε δυνάμεις. Στα τέλη του Ιουλίου του 1949, ο εμφύλιος ουσιαστικά τελείωσε στη Σάμο, με τη διάλυση των δυνάμεων του ΔΣΣ, με την εξόντωση και την σύλληψη του μεγαλύτερου μέρους των μαχητών του καθώς και με την αυτοκτονία του Γ. Μαλαγάρη. Τυπικά ο εμφύλιος έληξε, τον Οκτώβρη του 1949, με την σύλληψη και δολοφονία του τελευταίου αντάρτη του ΔΣΣ, του πολιτικού επιτρόπου Γ. Σαλά.

       (Πηγές: Γιώργος Μαργαρίτης, Ιστορία του ελληνικού εμφυλίου πολέμου 1946-1949, Βιβλιόραμα, Αθήνα 2000-2001, 2^ος τόμος, σελίδες 422-439 και Γιάννης Α. Ζαφείρης (επιμ.), Ο αγώνας του Δημοκρατικού Στρατού στη Σάμο, Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα,  1987)

11. Πηγή καταλογογράφησης Original: AltSol Company. - Rules: RDA
12. Εμπεριέχεται στις θεματικές επικεφαλίδες
    1. Ο εμφύλιος πόλεμος στη Σάμο, 1947-1949